ՍԻՐՈՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՑ
February 3, 2022
Հայոց ցեղասպանությունը
Ամենայն հանդիսավորությամբ, 2022 թվականի ապրիլի 24-ին Հայաստանը հարգեց Հայոց ցեղասպանության 107-րդ տարելիցը, որը պատմականորեն արձանագրված առաջին համակարգված հրահանգն է վերացնել մի ամբողջ ազգի:
Օքսֆորդի բառարանում «Ցեղասպանություն» բառի սահմանումը հետևյալն է. «որոշ ազգի կամ էթնիկ խմբի մեծ թվով մարդկանց սպանություն՝ նպատակ ունենալով ոչնչացնել այդ ազգը կամ խումբը»: Ամբողջ ազգը կամ խումբը ոչնչացնելու առկա ցանկության գաղափարը շատ անհանգստացնող է, քանի որ մենք խոսում ենք ոչ միայն ֆիզիկական մարդկանց սպանության, այլև մի ամբողջ մշակույթի, նրանց պատմության, արվեստի, գրականության, երաժշտության․․․
Բացառությամբ Թուրքիայի, որը դեռևս հերքում է մարդկության դեմ այս սարսափելի հանցագործության գոյությունը՝ աշխարհի տարբեր երկրների ղեկավարները հարգանքի տուրք են մատուցում 1915-1917 թվականներին կորցրած 1,3 միլիոն հայերի հիշատակին: Աշխարհի տարբեր երկրներում մարդիկ միանում են հայկական սփյուռքին՝ ծաղիկներ դնելու և ջահեր վառելու համար, շատերը իրենց հայ եղբայրների ու քույրերի հետ միանում են երթի՝ պահանջելու Թուրքիայի կողմից այս պատմական իրադարձության ճանաչումը: Միջազգային մակարդակով այս միջոցառումներն անցկացվում են կազմակերպված և խաղաղ եղանակով, բազմաթիվ երկրների անվտանգության ուժերը գովաբանում են հայկական սփյուռքին իրենց պահվածքի համար:
Ցավոք, 107 տարի անց քիչ բան է փոխվել: Հայոց ցեղասպանությունից ընդամենը 24 տարի անց նացիստները սլավոնական, ցիգանական և հրեա ժողովրդի նկատմամբ նմանատիպ գործողություն շարունակեցին: 79 տարի անց սերբական բանակը ցեղասպանություն իրականացրեց փլուզվող Հարավսլավիայում, որին միայն մեկ տարի անց հաջորդեց Ռուանդայի ցեղասպանությունը: Ինչպես աշխարհի կողմից պաղեստինցիների, ռոհինջաների կամ ույղուրների ոչնչացման դատավճռի մասին երկմտումը, այսօր արևմտյան առաջնորդները վարանում են Ուկրաինայում տեղի ունեցող վայրագությունները որակել որպես «Ցեղասպանություն»՝ խուսափելու ռուս զինվորականների հետ դեմ առ դեմ ռազմական հակամարտության մեջ ներքաշվելուց։
Վերջին 107 տարիներին նույն ռասայական միատարր «կամ մաքուր» հասարակություններ ստեղծելու հանցավոր վարչակարգերի ցանկությունների հետևում շարունակում են գոյություն ունենալ նույն ազգայնական շարժառիթները: Այդ մարդկանց գոյության բոլոր հետքերը ջնջելը, որոնց մշակույթը, համոզմունքները կամ արժեքները խոչընդոտում են իրենց քաղաքական օրակարգին, մնում է աշխարհում որդեգրված քաղաքականություն, որը դատապարտվում է, երբ հարմար է, իսկ անտեսվում է՝ երբ ոչ:
Ասում են, որ Հիտլերն ասել է իր հետևորդներին. «Առաջ։ Սպանե՛ք։ Ո՞վ է, ի վերջո, հիմա հիշում հայերի բնաջնջումը»: Այս հուզիչ միտքը վերջին մեջբերումն է, որ տեսնում ես, երբ հեռանում ես Երևանի Ծիծեռնակաբերդի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրից, և պատմությունն այն ժամանակվանից միայն ապացուցել է նրա իրավացիությունը:
Մեկնաբանություններ